ท่าทีการปฏิบัติของมนุษย์ต่อเรื่องความตาย

…ท่าทีการปฏิบัติของมนุษย์ต่อเรื่องความตายนี้ แสดงถึงความเจริญงอกงามแห่งจิตใจของมนุษย์เป็น ๓ ขั้นด้วยกันคือ 

ขั้นที่ ๑ มนุษย์ปุถุชนทั่วไป ท่านว่าเป็นปุถุชนที่ยังมิได้สดับ คือ ยังไม่มีการศึกษา ก็จะระลึกนึกถึงความตายด้วยความหวาดหวั่นพรั่นกลัว เศร้า หดหูท่อแท้ ระย่อท้อถอย 

 ขั้นที่ ๒ สูงขึ้นไป เป็นอริยสาวก ผู้มีการศึกษา ได้สดับแล้ว ก็ระลึกถึงความตายโดยเป็นอนุสติสำหรับตักเตือนใจไม่ให้ประมาท เร่งขวนขวายปฏิบัติ ประกอบหน้าที่ คุณงามความดี ให้ชีวิตนี้มีประโยชน์ มีคุณค่า 

 ขั้นที่ ๓ คือให้รู้เท่าทันความตาย ซึ่งมีคติเนื่องอยู่ในธรรมดา จะได้มีชีวิตที่ปราศจากความทุกข์ ไม่ถูกบีบคั้นด้วยความรู้สึกหวาดหวั่นพรั่นกลัวต่อความพลัดพราก เป็นต้น มีใจที่โปร่งโล่งสบาย และเป็นอยู่ด้วยปัญญาที่จะกระทำไปตามเหตุผล ด้วยความรู้เท่าทันเหตุปัจจัย

จากหนังสือ “มรณกถา” โดยพระธรรมปิฎก (ป.อ.ปยุตฺโต)